چاپ فلکسو (فلکسوگرافی)
فلکسوگرافی روش چاپی است با یک لوح چاپ برجسته (کلیشه) و منعطف. این لوح به سیلندر لوح دستگاه چاپ فلکسوگرافی چسبانده می‌شود. روش فلکسو در واقع نوع امروزی چاپ لترپرس (چاپ با استفاده از حرف و تصاویر برجسته فلزی) است. البته چاپ فلکسو همه کاره‌تر از روش لترپرس است چرا که با استفاده از آن می‌توان تقریباً انواع سطوح همچون پلاستیک، فویل، سلفون و کاغذ را چاپ کرد. این روش بطور وسیعی جهت چاپ سطوح به کار رفته در بسته بندی مواد غذایی به کار می‌رود. همچنین از آن می‌توان برای چاپ سطح وسیعی با یک رنگ یکنواخت و یکدست استفاده کرد.
کاربردها
روش فلکسو از روش‌های چاپی است که همواره گسترش و پیشرفت بسیار سریعی را بر خود دیده‌اند. البته نباید تصور کرد که این روش تنها برای چاپ محصولاتی خاص کاربرد دارد. در واقع قابلیت این روش برای چاپ انواع مختلفی از سطوح چاپی باعث شده تا گستره وسیعی از محصولات با این روش قابل چاپ باشند. بسته‌بندی مواد غذایی همانطور که اشاره شد یکی از مهمترین میادین کاربرد این روش چاپی است. چاپ بر روی کیسه‌های پلاستیکی لفاف‌های بسته‌بندی، کاغذ دیواری، مجلات، ضمایم روزنامه‌ها، کتب و فرم‌های اداری از دیگر کاربردهای رایج این روش چاپی‌اند.
فرآیند چاپ
کلیشه برجسته و منعطفی که به عنوان لوح چاپ در این روش استفاده می‌شود، از لاستیک قالب‌گیری شده یا مواد فتوپلیمری که نواحی تصویری در آنها بالاتر از نواحی غیر چاپی است ساخته شده است. روش‌های آنالوگ یا دیجیتال، هر دو می‌توانند برای ساخت این کلیشه‌ها به کار گرفته شوند.
فلکسوگرافی روش چاپی مستقیم است، به این معنی که به هنگام چاپ کلیشه آغشته به مرکب در تماس مستقیم با سطح چاپ شونده تصویر را بر روی آن منتقل می‌کند. در این حال نوردی موسوم به نورد «آنیلوکسی» مرکب را از منبع مرکب به کلیشه می‌رساند و کلیشه آن را بر سطح چاپ شونده انتقال می‌دهد. بر روی نورد آنیلوکسی حفره‌های وجود دارند که مقادیر مشخصی از مرکب را با خود بر روی کلیشه حمل کرده و منتقل می‌کنند. بر این اساس تعداد حفره‌های موجود (در واحد طول) بر روی نورد آنیلوکسی بسته به نوع کار چاپی و کیفیت مورد نظر متغیر خواهد بود. در این میان اصطلاح آنیلوکس نامی بود که تا تقریباً ۶۰ سال پیش روش فلکسوگرافی به آن موسوم بود. اصطلاح آنیلوکس در حقیقت اشاره به مرکبی داشت که قبلاً با مواد آنیلینی ساخته شده و در این روش به کار گرفته می‌شد. البته چون آنلین ماده‌ای سمی بود تا سالها شبه‌هاتی را حول این روش چاپ به وجود آورد تا اینکه استفاده از رنگدانه‌ها رایج شده و کاربرد این روش با نام جدید فلکسوگرافی آغاز شد. بنابراین نام آنیلوکس بر روی نورد آنیلوکسی به معنای استفاده از مواد آنیلینی نیست چون این مواد سال‌هاست که در روش چاپ فلکسو کاربرد ندارند. البته مرکب‌های فلکسوی امروزی بسیار روان بوده، سریع خشک می‌شوند و اغلب پایه آبی هستند.
فلکسوگرافی روش چاپی مستقیم است، به این معنی که به هنگام چاپ کلیشه آغشته به مرکب در تماس مستقیم با سطح چاپ شونده تصویر را بر روی آن منتقل می‌کند. در این حال نوردی موسوم به نورد «آنیلوکسی» مرکب را از منبع مرکب به کلیشه می‌رساند و کلیشه آن را بر سطح چاپ شونده انتقال می‌دهد. بر روی نورد آنیلوکسی حفره‌های وجود دارند که مقادیر مشخصی از مرکب را با خود بر روی کلیشه حمل کرده و منتقل می‌کنند. بر این اساس تعداد حفره‌های موجود (در واحد طول) بر روی نورد آنیلوکسی بسته به نوع کار چاپی و کیفیت مورد نظر متغیر خواهد بود. در این میان اصطلاح آنیلوکس نامی بود که تا تقریباً ۶۰ سال پیش روش فلکسوگرافی به آن موسوم بود. اصطلاح آنیلوکس در حقیقت اشاره به مرکبی داشت که قبلاً با مواد آنیلینی ساخته شده و در این روش به کار گرفته می‌شد. البته چون آنلین ماده‌ای سمی بود تا سالها شبه‌هاتی را حول این روش چاپ به وجود آورد تا اینکه استفاده از رنگدانه‌ها رایج شده و کاربرد این روش با نام جدید فلکسوگرافی آغاز شد. بنابراین نام آنیلوکس بر روی نورد آنیلوکسی به معنای استفاده از مواد آنیلینی نیست چون این مواد سال‌هاست که در روش چاپ فلکسو کاربرد ندارند. البته مرکب‌های فلکسوی امروزی بسیار روان بوده، سریع خشک می‌شوند و اغلب پایه آبی هستند.
انواع دستگاه‌های چاپ فلکسو
روش چاپ فلکسو معمولاً با دستگاه‌های چاپ رول انجام می‌شود (و در مواردی محدود با دستگاه‌های ورقی). دستگاه‌های بکار گرفته شده در این روش از لحاظ نحوه قرار گیری واحدهای چاپ در سه نوع اصلی طبقه‌بندی می‌شوند. دستگاه‌هایی به شکل ستونی، دستگاهای افقی و دستگاه‌های سیلندر مرکزی.
دستگاه‌های چاپ با ساختار ستونی
در این دستگاه‌ها واحدهای چاپ جداگانه بصورت عمودی نسبت به یکدیگر قرار دارند. در این دستگاه‌ها هر واحد چاپ سیلندر فشار چاپ (سیلندری که سطح چاپ شونده را برای انتقال تصویر به کلیشه فشار می‌دهد) خود را دارند. دستگاه‌های ستونی اولین دستگاه‌های طراحی شده در روش چاپ فلکسو بودند. البته رجیستر (کنترل انطباق) کردن رنگ‌ها و ثابت نگاه داشتن آن با استفاده از این نوع ماشین‌ها دشوار است. به همین دلیل اغلب از این ماشین‌ها جهت چاپ سطوح رول ضخیم و با وزن بالا که کشش آنها آسان نبوده یا کنترل انطباق تصویر در آنها مهم نیست استفاده می‌کنند.
دستگاه‌های چاپ با ساختار افقی
همانند دستگاه‌های ستونی این دستگاه‌ها نیز از واحدهای جداگانه چاپ ساخته می‌شوند منتهی این واحدها بصورت افقی پشت سر هم قرار گرفته‌اند. در این ماشین‌ها به علت فاصله واحدهای چاپ از هم ممکن است اشکلاتی در کنترل انطباق چاپ روی دهد. البته با استفاده از سیتم کشش رول در این دستگاه‌ها می‌توان انطباق را به هنگام چاپ تصاویر چند رنگ کنترل کرد. بخش وسیعی از دستگاه‌های فلکسوی افقی برای چاپ کارتن یا چاپ سریع رول‌‌های کم عرض که به برچسب (لیبل) تبدیل می‌شوند کاربرد دارند.
دستگاه‌های سیلندر مرکزی
بر خلاف دو نوع ستونی و افقی که واحدهای چاپی در آنها مستقل‌اند در دستگاه‌های چاپ سیلندر مرکزی واحدهای چاپ حول یک سیلندر فشار چاپ مرکزی قرار گرفته‌اند. به هنگام چاپ در این دستگاه‌ها سطح چاپ شونده با چرخیدن به دور سیلندر فشار چاپ کشیده نمی‌شود، به همین دلیل این نوع دستگاه‌ها انتخاب مناسبی برای چاپ سطوح چاپ شونده نازک همچون پلاستیک‌ها هستند که در دیگر دستگاه‌ها کش می‌آیند. کنترل انطباق در این دستگاه‌ها آسان‌تر است. قطر سیلندر فشار در برخی از انواع این دستگاه‌ها به بیشتر از ۲ متر می‌رسد طوریکه می‌توان ۸ واحد چاپ را حول آن قرار داد. تنها عیب این نوع دستگاه‌ها آن است که با استفاده از آنها تنها می‌توان بر یک سمت رول چاپ داشت.